Onderweg van Sardinië naar Griekenland passeer je met de zeilboot de noordkust van Sicilië. Daar ligt ook de hoofdstad Palermo. De natuurlijke baai van Palermo, waarin twee rivieren met zoet water uitkomen, is al millennia een aantrekkelijke vestigingsplaats. Dit vonden achtereenvolgens de Feniciërs (7de of 8de eeuw voor Chr), de Grieken (3de eeuw voor Chr), de Romeinen (3de eeuw voor Chr-5de eeuw na Chr), de Vandalen/Byzantijns (6de eeuw na Chr – 9de eeuw na Chr); de Arabieren (9de eeuw – 1072); de Normandiërs uit Frankrijk (1072-1194); de Swaben met het huis Hohenstaufen (1194-13de eeuw); het Franse huis van Anjou (13de eeuw); het Spaanse huis Aragorn (13de -19de eeuw) én gedurende vele jaren belangrijke Joodse aanwezigheid. Tenslotte werd Sicilië in 1861 onderdeel van de republiek Italië.
Hoe is een stad waarbij multiculturaliteit niet een soort extra sausje is, de kruiden die je kunt toevoegen voor wat variatie, maar de norm? Nou, het is niet saai. Nergens niet. De beste manier om de stad te zien is om een busje te pakken achter de Porta Felice bij de haven. Het openbaar vervoer is gratis. Met het busje kun je dan naar het oude monumentale centrum bij het Piazza della Vitoria. Zodra het busje zich in beweging zet, stort de chauffeur zich onverstoorbaar in het verkeer in Palermo. Dat bestaat uit ontelbare kleine Italiaanse auto’s met deuken, scooters, motoren, fietsen in alle soorten en maten, Piaggio driewieler taxi’s, elektrische stepjes – waar je ook met zijn tweeën op kan, skateborders en, jawel, een enkele gemotoriseerde rolstoel of scootmobiel. Terwijl we met het busje door steegjes denderen, blijkt het best mogelijk om met 10 cm ruimte naar de muren van huizen nog links en rechts ingehaald te kunnen worden door scooters en stepjes. In deze toeterende wirwar – het kan protest zijn, maar ook een groet – gooien voetgangers zich op straat, wordt geladen en gelost en wordt er van alles naast de weg verkocht. De stad ontvouwt zich in al haar verschijningen, de monumentale gebouwen vanaf de 12de eeuw in alle stadia van verval en restauratie, de mislukte betonconstructies, de straatmarkten en de kerken. De mensen op straat zijn voor mij niet te typeren als Italiaans of Siciliaans. De witte en Aziatische toeristen, vaak in onzekere groepjes, en de trotse Afrikaanse families springen er nog uit.
De multiculturaliteit als norm is zichtbaar in alles. De architectuur is een samenspel van alle stijlelementen, met als hoogtepunt de Capella Palentina uit 1132 in het Paleis van de Normandiërs. Een prachtige hutspot van Byzantijnse, Normandisch-Romaans en Arabisch hebben een oogverblindend meesterwerk opgeleverd dat voor een belangrijk deel intact is.
De multiculturaliteit ervaar je ook in het eten. Wat als typisch Siciliaans wordt gepresenteerd blijkt van oorsprong Noord-Afrikaans (couscous), Napolitaans (arancini, gefrituurde rijstballen met vulling) en Arabisch in een ongelofelijke keuze in zoete koekjes.
De stad is ook edgy, er is overduidelijk veel armoede, zelfs in het rijke oude centrum. Het is niet verstandig om ’s avonds met een losse schoudertas je rijkdom te laten bungelen. Jonge jongens met elektrische scooters die je niet hoort aankomen, rijden vlak langs je om te kijken of er wat te halen valt.
Reken voor een ontspannen bezoek aan Palermo minstens 3 dagen, zodat je tussen 13.00-16.00 uur met een fles koud water een siësta kunt doen. Afhankelijk van je belangstelling is er meer dan voldoende te doen, van geschiedenis, kunst en cultuur tot een streetfood tour met een gids. Draag op alle drukke plekken en in de avond ook op alle stille plekken je telefoon, geld en bankpasjes onder je kleding.
<Saskia